Aantal kankerpatiënten neemt toe: 'We moeten de juiste zorg op de juiste plek geven'

Laboratoriumonderzoek in het UMCG naar een nieuwe behandeling tegen kanker
Laboratoriumonderzoek in het UMCG naar een nieuwe behandeling tegen kanker © Ariënne Dozeman/RTV Noord
Het aantal kankerdiagnoses zal de komende jaren flink stijgen. Om de toename van patiënten aan te kunnen zet het kankercentrum van het UMCG in op regionale samenwerking tussen de verschillende ziekenhuizen. Ook onderzoek naar nieuwe behandelmethoden is cruciaal.
Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) voorspelt dat er in 2032 zo’n 156.000 kankerdiagnoses per jaar worden gesteld. Dat zijn dus achttien diagnoses per uur. Op dit moment gaat het om zo’n 130.000 gevallen per jaar.

Ouderdom en leefstijl

De toename van het aantal patiënten is deels te verklaren door een dubbele vergrijzing: er zijn steeds meer ouderen, die steeds ouder worden. En hoe ouder iemand is, hoe groter de kans dat hij of zij kanker krijgt. Maar ook een ongezonde leefstijl vergroot het risico op kanker.
Huidkanker is de grootste stijger, vaak veroorzaakt door overmatige blootstelling aan uv-straling. Bij vrouwen komt de stijging voor een belangrijk deel door borstkanker, longkanker en alvleesklierkanker. Mannen zullen meer tumoren aan hun prostaat, blaas, slokdarm en nieren ontwikkelen.

Ziekenhuizen werken samen

Jourik Gietema is internist-oncoloog in het UMCG. Hij vindt de voorspellingen zorgelijk, maar vertelt er ook meteen bij dat het ziekenhuis nu al anticipeert op dat wat er op hen afkomt.
Sleutel daarin is een slimme samenwerking tussen ziekenhuizen, maar ook huisartsen en andere zorgverleners, in heel Noordoost-Nederland. Hiermee wordt voorkomen dat men de zorgvraag straks niet meer aankan.
Elk ziekenhuis zal binnen dat oncologische netwerk onderdelen van het zorgtraject gaan uitvoeren. Het is dus goed mogelijk dat een patiënt voor een complexe operatie naar het UMCG gaat, maar de chemotherapie krijgt in het ziekenhuis dichtbij huis. ‘De juiste zorg op de juiste plek geven’, noemt Gietema dat.
We proberen de hele regio te benutten bij het geven van een behandeling
Jourik Gietema, oncoloog in het UMCG
Zo bundelen het UMCG en Martiniziekenhuis de krachten als het gaat om borstkankerzorg. Het deze maand opgerichte Academisch Borstcentrum Groningen koppelt de academische kennis en innovatie vanuit het UMCG aan de ervaring in het borstkankerbehandelingen van het Martini.
Wekelijks worden alle nieuwe patiënten met prostaatkanker in de regio Groningen-Drenthe besproken. Voor iedere patiënt wordt er een plan gemaakt. De specialistische operatie met een robot vindt meestal plaats in het Treant ziekenhuis Emmen. De bestraling wordt gedaan in het UMCG, en de chemotherapie in een ziekenhuis dicht bij de woonplaats van de patiënt. Gietema: ‘Zo proberen we de capaciteit en expertise in de hele regio te benutten bij het geven van een behandeling.’

Nieuwe behandelmethoden

Bart Cornelissen doet onderzoek naar een nieuwe radioactieve stof, CC1, als potentieel kankermedicijn. Ongeveer de helft van de kankerpatiënten worden behandeld met radiotherapie. Een bundel straling schijnt van buitenaf het lichaam in. Daarbij wordt ook veel gezond weefsel geraakt.
Met de behandeling van Cornelissen kunnen kankercellen van binnenuit worden bestraald. De geïnjecteerde radioactieve stof vindt de tumor, hoopt zich daar op, en bestraalt de tumor van binnenuit. ‘Toen ik de berekeningen tot vier keer toe gecontroleerd had, om te kijken dat het echt juist was, beseften wij: dit is misschien wel wat.’
Door de subsidie die Cornelissen voor zijn onderzoek heeft gekregen van het Koningin Wilhelmina fonds en het UMCG kanker research fonds, verwacht hij nog drie jaar nodig te hebben voor het onderzoek naar de precieze effecten van deze stof.
Bart Cornelissen in zijn laboratorium in het UMCG
Bart Cornelissen in zijn laboratorium in het UMCG © Ariënne Dozeman/RTV Noord
Onderzoeker Marcel van Vugt probeert te begrijpen waarom tumorcellen resistent worden tegen behandeling. Bestraling of chemotherapie maakt het DNA van tumoren kapot, maar wanneer deze tumoren een ‘trucje’ hebben om de schade snel te repareren raken ze ongevoelig voor de therapie.

Betere behandelmethoden

Door te onderzoeken hoe dat precies werkt hoopt Van Vugt met zijn team betere behandelmethoden te ontwikkelen. In het laboratorium testen ze welk gen in het DNA ze moeten uitschakelen. Het onderzoek richt zich vooral op de behandeling van agressieve tumorsoorten, zoals bepaalde borstkanker subtypes en eierstokkanker.'
Onderzoeker Marcel van Vugt
Onderzoeker Marcel van Vugt © Ariënne Dozeman/RTV Noord

Moet alles wat kan?

Doordat er steeds betere behandelmethoden zijn, stijgen de overlevingskansen. Maar is een behandeling altijd de juiste weg?
Gietema: ‘Het is belangrijk dat we nog meer naar waarde gedreven zorg toegaan. Dus dat je bespreekt met de patiënt wat een operatie of intensieve chemotherapie in de levensfase van de patiënt oplevert aan kwaliteit van leven.’ In sommige situaties is het goed voor te stellen dat een patiënt afziet van behandeling. ‘De vraag 'moet alles wat kan', wordt steeds belangrijker. Niet iedereen kiest voor een intensieve behandeling’, aldus Gietema.
De beste behandeling is het voorkomen van kanker
Jourik Gietema, oncoloog in het UMCG, over preventie.

Preventie

De toename van het aantal kankerpatiënten is de komende tien jaar eigenlijk niet meer te voorkomen. Op de lange termijn kan preventie wel van invloed zijn op de stijging van het aantal kankergevallen.
Gietema: 'Wij weten inmiddels dat er ook veel soorten kanker ontstaan door een ongezonde leefstijl. Door goede voorlichting hierover ontwikkel je steeds meer bewustzijn.' Gezond eten en voldoende beweging zou volgens hem al op jonge leeftijd aangemoedigd moeten worden. Want als je jong gezond leeft, is de kans groot dat je dat op latere leeftijd ook blijft doen.
Aantal kankerpatiënten neemt toe: 'De juiste zorg op de juiste plek geven'