Kloofdeskundige: 'De toekomst van dit land ligt niet alleen in de Randstad'

Een Arriva-trein dendert door het Groninger landschap
Een Arriva-trein dendert door het Groninger landschap © ANP/Bewerking RTV Noord
Het is goed te begrijpen dat noordelijke bestuurders zich in de kou gezet voelen door de Haagse plannen waarin miljarden naar wegen en spoorlijnen in de overvolle Randstad en Brabant gaan, zegt sociaal geograaf en achterstandsdeskundige Floor Milikowski. Ze vindt het pijnlijk dat het Noorden opnieuw buiten de boot valt.
’Ontluisterend. Hele gebieden tellen blijkbaar minder mee dan andere gebieden’, reageerde de Drentse provinciebestuurder Nelleke Vedelaar op de plannen van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. ‘We komen gewoon niet binnen bij dit Randstad-kabinet’, was de reactie in Friesland.
En ook in Groningen is de boosheid en teleurstelling groot. Hoewel de stad Groningen 188 miljoen euro is toebedeeld voor onder meer een nieuw station bij de woonwijk Suikerzijde en voor de ringweg, leidt uitblijven van een bijdrage voor de Nedersaksenlijn, de spoorverbinding van Groningen via Emmen naar Twente tot ongenoegen. Dat de aanpak van de flessenhals op het spoor bij Meppel ook niet op het projectenlijstje staat, steekt de regio eveneens.
Van de 7,5 miljard euro aan investeringen in de meerjarenplanning infrastructuur gaat 328 miljoen euro naar Noord-Nederland. Dat is vier procent van het gehele bedrag, voor een regio waar tien procent van de bevolking woont en die ruim een kwart van het landsoppervlak beslaat.

Kloof zal niet kleiner worden

‘Schandalig en gênant’, noemt Milikowski het dat er gebieden in Nederland zijn die zo slecht bereikbaar zijn als het platteland van Oost-Groningen tot aan Twente. ‘Een blinde vlek op de kaart van het OV.’
Milikowski is sociaal geograaf en schreef een boek over de kloof tussen de rijkere gebieden, zoals de Randstand en de regio Eindhoven en het achterblijvende platteland. In haar boek Een klein land met verre uithoeken beschrijft ze hoe jarenlange investeringen in de welvarende regio’s ten koste ging van de welvaart op het platteland.
De miljarden die nu naar wegen en spoor gaan, zullen de kloof tussen de gebieden waar de economische motor op volle toeren draait, en regio’s daarbuiten, zeker niet verkleinen, meent Milikowski.
De regio's zijn helemaal buiten het blikveld gevallen
Floor Milikowski
Geen goed openbaar vervoer in die regio's heeft verregaande gevolgen, betoogt ze. ’Want je ontneemt mensen kansen, banen, onderwijsmogelijkheden, toegang tot zorg en andere voorzieningen. Buiten de economische kernzones moet de bereikbaarheid daarom echt veel beter. Dat brengt een enorme potentie en mogelijkheden met zich mee.’

'Verbindingen moeten op orde zijn'

Milikowski zegt dat het noodzaak is dat er een normale verbinding komt tussen gebieden als Oost-Groningen, Zuidoost-Drenthe en Twente. ‘De toekomst van dit land ligt niet alleen in de Randstad en Brainport Eindhoven. Die ligt ook in de regio’s, maar die zijn helemaal buiten het blikveld gevallen. In deze moderne tijd moeten verbindingen, niet alleen voor de auto, maar ook met het OV gewoon op orde zijn.’
Volgens Milikowski is het hoog tijd dat in Den Haag het besef doordringt dat inwoners van de ’buitengebieden’ evenveel recht hebben op voorzieningen: ‘Het gaat op een gegeven moment ook niet meer om kosten en baten van investeringen of om economische dynamiek. Als overheid heb je ook de plicht om goede verbindingen aan te leggen.’
Sociaal geograaf Floor Milikowski
Sociaal geograaf Floor Milikowski © Eigen foto

Dichtslibbende Randstad

Tegelijkertijd zegt Milikowski de noodzaak te zien van investeringen in dichtgeslibde weg- en spoortrajecten: ‘Het kabinet blijft inderdaad inzetten op de economische kernregio's waar we ons al zo’n dertig jaar op richten. Ik snap dat de regio het pijnlijk vindt dat de NoordZuidlijn in Amsterdam wordt doorgetrokken en dat er veel geld gaat naar Zuid-Holland en de regio Eindhoven. Maar congestie op de wegen moet je tegengaan en de regio Amsterdam barst uit zijn voegen. Dat is ook ellendig en daar heeft ook het hele land last van.’
Overigens gaan veel van de miljarden volgens Milikowski naar het wegwerken van achterstallig onderhoud van weg, spoor en openbaar vervoer. ‘Er is zeker twintig jaar lang veel te weinig geïnvesteerd in het openbaar vervoer. Rond 2000 was het OV goed op orde, daar hebben we de voorbije jaren een enorme achterstand opgelopen. Belangrijke projecten zijn blijven liggen waardoor er nu een hele berg moet worden aangepakt.’
Goed dat het gebeurt, aldus Milikowski. ‘Maar het moet allebei. Waar het vastloopt, moet wat gebeuren. Tegelijkertijd moeten ook de regionale verbindingen zoals de Lelylijn en de Nedersaksenlijn er gewoon komen. Punt. Het moet én-én zijn.’

Te weinig en te laat

Ze begrijpt de verongelijkte noordelijke bestuurders dan ook goed. ‘Het is echt stom. Er wordt nu wel geïnvesteerd, maar net als met de woningmarkt is het te weinig en te laat. Meer dan een lijstje van projecten is het eigenlijk niet, zonder dat goed wordt uitgelegd waarom voor die projecten is gekozen.’
Eigenlijk is dat precies het punt, zegt Milikowski. Wat mist is een visie en een toekomstplan voor spoor-, weg en waterwegen en het openbaar vervoer.