Doorbraak in UMCG-onderzoek: allergieën bij kinderen vast te stellen via dna

Gerard Koppelman, kinderlongarts in het UMCG, zegt dat de veranderingen die in het dna zijn geconstateerd, heel goed een allergie kunnen vaststellen. Aanvankelijk dacht het team dat met dit onderzoek bezig was, dat hier een complexere methode voor nodig was. 'We hebben eigenlijk de gedachte gehad dat we het dna moesten gebruiken in combinatie met bloedcellen en allerlei andere kenmerken van de kinderen die we onderzochten, maar wat bijzonder was, was dat we met alleen het dna uit neuscellen prima een diagnose konden stellen.'

Dankzij kunstmatige intelligentie bleek dat het stellen van de diagnose ook mogelijk was met behulp van een eenvoudiger onderzoeksmodel. 'Op dit moment is er sprake van een doorbraak als het gaat om de toepassing van kunstmatige intelligentie in de geneeskunde', zegt Koppelman. 'Je hoort veel over wat computers tegenwoordig kunnen en we hebben in samenwerking met een Amsterdams databedrijf kunnen vaststellen dat computers ons kunnen ondersteunen om diagnoses vast te stellen bij kinderen. Dat hebben we nu gedaan bij 16-jarige kinderen', vertelt de kinderlongarts.

Hij snapt eventuele opmerkingen dat het onderzoeken van deze leeftijdscategorie niet moeilijk is, omdat je met behulp van een vragenlijst en een allergietest in het bloed ook een allergie kunt vaststellen. 'Maar waar we naartoe willen is het vaststellen van allergieën bij heel jonge kinderen, want bij hen is het nog wel heel ingewikkeld', legt hij uit.

Een allergietest bij zulke jonge kinderen gaat, als-ie er eenmaal is, niet direct deel uitmaken van een soort basispakket. 'Je doet alleen zo'n onderzoek als het nodig is voor het kind', gaat hij verder. 'Jonge kinderen hebben vaak last van luchtwegklachten, benauwdheid of een loopneus. Dan is het best lastig om vast te stellen of dit door een allergie komt of niet. En het zou heel mooi zijn om onze technieken te kunnen perfectioneren om dit wel te kunnen vaststellen bij jonge kinderen. Dat zou voor zo'n kind ook heel gunstig zijn, want dan kunnen we gericht behandelen.'

Bij zo'n vaststelling kunnen er uiteindelijk twee dingen gebeuren volgens de kinderlongarts. 'Allereerst is een vroege diagnose belangrijk, want dan kun je jonge kinderen die het nodig hebben gericht medicijnen geven, maar ook kinderen die het niet nodig hebben juist medicijnen onthouden. Het andere punt is dat we op deze manier ook op het spoor zijn gekomen van welke ontstekingscellen in de neus zitten en hoe die van belang zijn voor de ontwikkeling van een allergie. We zijn dus ook bezig om te leren over de mechanismen van allergieën bij jonge kinderen.'

Hoewel de ontdekking van het algoritme een doorbraak is om allergieën bij jonge kinderen te herkennen, is het volgens Koppelman nog wel een brug te ver om met behulp van het onderzoeksmodel allergieën helemaal te voorkomen. 'Dat kan niet aan de hand van dit onderzoek. Wat we wel kunnen is mechanismen vinden en dan kijken of we op basis daarvan nieuwe behandelingen kunnen starten.'

Het is de verwachting dat in 2030 de helft van alle mensen in ons land te maken heeft met een allergie. 'Dat is ontzettend veel', vindt de kinderlongarts, die allergieën 'de epidemie van deze tijd' noemt. 'Onderzoekers werken momenteel heel hard om te begrijpen hoe dit komt. Er zijn veel oorzaken voor te vinden, zoals de toename van luchtverontreiniging die astma stimuleert en rokende ouders waar kinderen mee opgroeien. Onze huidige manier van leven maakt dat de helft van de mensen in Europa allergisch wordt. Ik hoop dat we met onze ontdekkingen mechanismen kunnen ontrafelen om in de toekomst wat te kunnen doen aan het ontstaan van allergieën bij jonge kinderen.'