'De oorlog van onze grootouders duurde vijf jaar, deze nog maar een jaar'

Kees Huizinga en zijn vrouw Emmeke Vierhout
Kees Huizinga en zijn vrouw Emmeke Vierhout © Steven Radersma/RTV Noord
Oekraïne is sinds 24 februari dit jaar in oorlog met Rusland. Sindsdien heeft RTV Noord geregeld contact met boer Kees Huizinga. Hij groeide op in Hellum. Samen met zijn vrouw Emmeke Vierhout vertrok hij twintig jaar geleden naar Oekraïne om daar een bloeiend agrarisch bedrijf op te bouwen. Tijd voor een terugblik op een hectisch jaar.
Als het telefonisch interview plaatsvindt, is Kees (47) een paar dagen over in Nederland. Hij is dan bij zijn vrouw Emmeke (44) en hun twee dochters (13 en 11), die aan het einde van de zomer zijn teruggekeerd vanuit Oekraïne en nu in Emmen verblijven.
Eigenlijk komt het tijdstip hem slecht uit, zegt Kees lachend: ‘Ik was heerlijk aan het schaatsen in ‘t Roegwold. Maar ja, Emmeke zat mij achter de broek aan voor deze interviewafspraak.’
Als zo’n raket inslaat in een flatgebouw en de stroom valt in de hele wijk uit, dan is dat natuurlijk wel een ramp
Kees Huizinga
Zijn reis per auto verliep voorspoedig, vertelt hij: ‘Net als anders heb ik er twee dagen over gedaan. Het sneeuwde in Oekraïne. In sommige dorpen die ik passeerde, brandde geen licht. Maar verder… als je het niet weet, dan merk je niks van die oorlog. Die is aan de andere kant van het land.’
In Oekraïne liggen energiecentrales en het elektriciteitsnet bijna dagelijks onder vuur. De Russische bezetter hoopt hiermee het land alsnog op de knieën te krijgen.
Op hun bedrijf hebben ze daar weinig last van. Met aggregaten en een welhaast oneindige voorraad hout om de woon- en werkruimtes mee te verwarmen, redt Kees zich prima. ‘Maar als zo’n raket inslaat in een flatgebouw en de stroom valt in de hele wijk uit, dan is dat natuurlijk wel een ramp.’
Emmeke Vierhout
Emmeke Vierhout © RTV Noord
Voelen jullie je af en toe niet machteloos?
Emmeke: ‘In zekere zin soms wel. Die hele oorlog slaat nergens op. Ik begrijp werkelijk niet wat de Russen willen, wat hun plan is. Als ze nou alleen de Donbas hadden willen innemen, dan waren ze er misschien wel mee weggekomen. Maar dit is zo zinloos.’
Vanaf het begin van de oorlog zetten ze zich met hart en ziel in voor de inwoners van hun tweede vaderland. Kees heeft zich opgeworpen als spreekbuis voor de boeren in Oekraïne. Emmeke is vanuit Nederland een van de sturende krachten achter De Leeuw-Kyiv.
Deze stichting heeft als doel geld en goederen in te zamelen voor de Oekraïense bevolking. Momenteel ligt het accent op het vergaren van zoveel mogelijk generatoren om de Oekraïners de winter door te helpen. ‘Wij kunnen wat doen, ook al is het misschien een druppel op een gloeiende plaat.’
Het zijn best aardige mensen, die journalisten
Kees Huizinga
Jullie verschijnen veel in de media. Waarom doen jullie dat?
Emmeke: ‘Eerst hadden we daar niet zoveel zin in. Maar toen hebben we gezegd: we gaan vanaf nu alle media te woord staan. Want via jullie kunnen we ons verhaal blijven vertellen.’
Hebben jullie het idee dat jullie dat verhaal goed voor het voetlicht hebben gekregen?
Kees: 'Nadat ik een interview aan jullie had gegeven, op de dag dat de oorlog begon, had ik de volgende dag allerlei nationale media aan de lijn. Inmiddels heb ik 180 journalisten van over de hele wereld in mijn telefoon staan. Het zijn best aardige mensen, die journalisten.’
Al laat het kennisniveau van journalisten over landbouw wel eens te wensen over, concluderen beiden.
Eerst keken ze je haast debiel aan als je probeerde de rol van de Oekraïense landbouw uit te leggen
Emmeke Vierhout
Kees: ‘Kort na het uitbreken van de oorlog had ik een Amerikaanse journalist aan de lijn. Die vroeg hoe groot de achteruitgang in mijn productie was door de oorlog. Achteruitgang, hoe bedoel je? Het is maart, ik moet nog beginnen met zaaien!’
Emmeke: ‘Eerst keken ze je haast debiel aan als je probeerde uit te leggen hoe het zit met de rol van de Oekraïense landbouw. Dat die van groot belang is voor de voedselvoorziening in de wereld en dat die in gevaar kwam. Ze begrepen het eerst niet. Maar inmiddels zijn ze ervan doordrongen.’
Kees: ‘In het begin van de oorlog sprak ik een journalist die dacht dat het allemaal wel zou meevallen met de gevolgen. Hij geloofde mij niet. Later gaf hij toe dat ik toch wel gelijk heb gekregen.’
We produceren nog steeds, al is de opbrengst dit jaar lager
Kees Huizinga
Ondanks alles gaat het naar omstandigheden goed met hun landbouwbedrijf, stelt Kees vast: ‘We produceren nog steeds, al is de opbrengst dit jaar lager.’
Dat de tarwe vrijwel geen cent oplevert, is een tegenvaller. Maar door een uitgekiende bedrijfsvoering, die draait om risicospreiding, blijft de schade tot nu toe beperkt. Kees: ‘Het grootste deel van de groente die in Oekraïne wordt verbouwd, komt uit het zuiden, uit de regio Cherson. Dat is door de oorlog weggevallen. Daardoor krijgen wij voor onze groenten een hoge prijs.’
Daar staat weer tegenover dat de productiekosten navenant zijn. Niet alleen de kunstmest is ‘stervensduur’, zoals Kees pleegt te zeggen. Ook de brandstof voor de generatoren op zijn bedrijf tikt behoorlijk aan. ‘Als alle generatoren in gebruik zijn, dan kost dat 3500 euro per dag. Dat is zes keer zoveel vergeleken met netstroom.’
Emmeke, je zei eerder dit jaar dat je niet continu in ‘de oorlogsstand’ kunt staan. Maar als je terugkijkt, is er dan een dag geweest dat je niet met de oorlog bezig was?
‘Voor de oorlog hield ik mij bezig met filosofie (Vierhout heeft filosofie gestudeerd, red.). Dat staat sinds het uitbreken van de oorlog op een laag pitje. Alle tijd gaat zitten in het organiseren van humanitaire hulp. Na de zomer draaide het om de verhuizing en de kinderen naar school krijgen. Aan andere dingen kom je niet toe. Ik probeer de oorlog meer op de achtergrond te houden. De beelden wil ik niet meer zien; ik word daar emotioneel van. Ook de kinderen willen ze niet zien.’
De Russen houden ons scherp. De aandacht voor de oorlog zakte weg. Nu is die weer helemaal terug
Emmeke Vierhout
Anders komt het te dichtbij, wil ze maar zeggen: ‘Natuurlijk ken ik de beelden van de oorlog in Syrië. Maar nu gaat het om ‘onze’ mensen. Daardoor krijgt het een andere lading.’
Hoe sta jij daarin, Kees? In het begin stuurde je journalisten in het Westen beelden van de oorlog die er niet om logen. Ronduit heftig om te zien.
‘Daar ben ik bewust mee gestopt. Oekraïne, Jemen, Syrië, Congo, Iran. Het gaat de hele dag door. Dat stompt af. Terwijl het doel juist is om de aandacht vast te houden. En dat doen de media goed. Oekraïne verdient die steun. Het land ging goed vooruit, maar dreigt nu dertig jaar te worden teruggeworpen in de tijd.’
In zeker opzicht is die opgeleefde media-aandacht aan de agressor te danken, stelt Emmeke: ‘De Russen houden ons scherp. Doordat zij begonnen zijn met het platgooien van burgerdoelen. In het begin van de oorlog was er veel aandacht, maar in juni begon die weg te zakken. Nu is die weer helemaal terug.’
Het was voor jullie een zeer hectisch jaar. Het einde van de oorlog is nog lang niet in zicht. Kunnen jullie nog zo’n jaar aan?
Kees: ‘Het zal wel moeten.’
Emmeke: ‘ We hebben geen keus.’
Kees: ‘ Onze grootouders hebben ook een oorlog meegemaakt. Die duurde vijf jaar. Deze nog maar een jaar.’
Met Kees de hele tijd te leven in Nederland lijkt me ook geen pretje
Emmeke Vierhout
Ze prijzen zich gelukkig dat ze nog steeds een inkomen hebben. Dat geldt bijvoorbeeld niet voor andere Nederlandse ondernemers, met wie ze samen in het bestuur van De Leeuw-Kyiv zitten.
Emmeke: ‘Ze zijn meer dan twintig jaar actief in Oekraïne, maar ze zijn hun bedrijf nu kwijt en teren in op hun vermogen.’
Boer Kees Huizinga in Oekraïne
Boer Kees Huizinga in Oekraïne © Eigen foto
Overwegen jullie het bedrijf - als dat zou kunnen onder de huidige omstandigheden - te verkopen en definitief naar Nederland terug te gaan?
Kees: ‘Waarom?’
Emmeke: ‘Met Kees de hele tijd leven in Nederland lijkt me ook geen pretje.' Gelach.
Kees: ‘Het is geen optie. We hebben daar ons bestaan opgebouwd. We hebben mensen in dienst die voor hun inkomen van ons afhankelijk zijn. Die kun je niet de steek laten.’
Dat Emmeke samen met hun kinderen nu wel in Nederland woont zodat ze hier naar de (middelbare) school kunnen, staat daar los van. Kees: ‘Dat was toch al de bedoeling. Maar door de oorlog is dit een half jaar vervroegd.’
Emmeke: ‘De oudste had het er wel moeilijk mee. zij wilde eigenlijk niet terug naar Nederland. Inmiddels begint ze te wennen. Maar ze heeft nog veel contact met vriendinnen in Oekraïne. Het is een puber, met haar ups en downs. De jongste heeft het hier helemaal naar haar zin. Die vindt het heerlijk om hier te zijn.’
Maar ook wat Emmeke betreft is opgeven niet aan de orde. ‘Als we nu zouden willen beginnen aan iets anders, een nieuw hoofdstuk, dan misschien wel. Maar nu niet.’
Kortom, kop d’r veur?
Kees: ‘Zo is het: kop d’r veur.’
Kees en Emmeke vertellen thuis over hun jaar:
Kees Huizinga: 'Nog steeds vol ongeloof dat dit allemaal gebeurt'
Dit interview vond plaats voordat Kees Huizinga werd uitgeroepen tot 'Groninger van het jaar'.