Van Mesdagkliniek zit tot de nok vol: 'We hebben elke bezemkast omgebouwd tot een plekje'

De Van Mesdagkliniek
De Van Mesdagkliniek © Jos Schuurman/FPS
De Van Mesdagkliniek in de stad Groningen zit helemaal vol, net als veel andere tbs-klinieken in Nederland. De uitstroom van patiënten komt maar niet op gang, terwijl de wachtlijsten bllijven oplopen.
'In de afgelopen jaren hebben we elke bezemkast omgebouwd tot een plekje. De gebouwen zitten hartstikke vol en we hebben niet meer personeel', zegt bestuurder Harry Beintema tegen de NOS, die cijfers opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daaruit blijkt dat het tbs-systeem in Nederland 'muurvast zit en de klinieken totaal verstopt'.
Een van de knelpunten zijn de zittende patiënten, die nauwelijks uitstromen. Er is in de samenleving simpelweg geen plek waar mensen na hun behandeling terecht kunnen. En daardoor is er ook geen plek voor nieuwe tbs-gestelden. 'Er zitten mensen in gevangenissen die behandeling nodig hebben, dat is naar en slecht', zegt Beintema.

'Het is zeer frustrerend'

De kliniek in Groningen is lang niet de enige die tot de nok vol zit, stelt de bestuurder. Hij verwacht dat er in elke kliniek wel tien à twintig mensen zitten die wachten op een plek in de samenleving. 'Het is zeer frustrerend. Wij willen mensen kunnen laten terugkeren naar de samenleving, naar huizen en voorzieningen voor beschermd wonen. Maar die zijn er niet.'
Het tekort aan woonruimte voor uitbehandelde tbs'ers is een groot probleem. In een ideale wereld stromen tbs'ers na behandeling in de kliniek uit naar bijvoorbeeld een zelfstandige woning of begeleid wonen. Maar al jaren moeten tbs'ers concurreren met bijvoorbeeld migranten die een verblijfsvergunning hebben gekregen. Bovendien staan inwoners van veel gemeenten niet te wachten op tbs'ers in hun buurt.
Elke keer als er ook maar iets gebeurt, denken mensen: zie je wel, gevaarlijk!
Harry Beintema - Bestuurder Van Mesdagkliniek
'Veel mensen protesteren tegen de komst van bijvoorbeeld voorzieningen voor begeleid wonen. Ze vinden het wel goed dat ze er zijn of komen, maar niet bij mij in de buurt zeggen ze dan', aldus Beintema over de uitstroom.
Volgens Beintema is het heel lastig dat negatieve beeld te beïnvloeden; de bestuurder is ruim twintig jaar werkzaam in de tbs en blijft naar eigen zeggen maar tekst en uitleg geven. 'Elke keer als er ook maar iets gebeurt, denken mensen: zie je wel, gevaarlijk!'
Wie verblijven in de Van Mesdagkliniek?
Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag (zoals het officieel heet) behandelt ongeveer 260 mannelijke tbs-patiënten. Ze hebben een delict gepleegd en meestal een straf uitgezeten in de gevangenis. Om te voorkomen dat ze opnieuw de fout in gaan worden ze in de Van Mesdagkliniek behandeld. Het uiteindelijk doel: Ze veilig laten terugkeren naar de samenleving

Landelijk een verdubbeling in twee jaar

Uit de cijfers die de NOS opvroeg, blijkt dat het aantal mensen dat wacht op plaatsing in een tbs-kliniek in twee jaar tijd ruim is verdubbeld. Vergeleken met 2017 is de wachtlijst zelfs vier keer zo lang geworden. Zaten er destijds gemiddeld 26 mensen in de gevangenis te wachten op een tbs-behandeling, in 2020 was dat opgelopen tot 45 en inmiddels staat de teller op gemiddeld 106 mensen die wachten omdat de tbs-klinieken vol zitten.
De Inspectie Justitie en Veiligheid waarschuwde twee jaar geleden nog dat tbs-klinieken onder onverantwoord hoge druk staan. Zonder grote investeringen zou het systeem vastlopen, zo waarschuwde de inspectie.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid verwacht niet dat er op korte termijn iets verandert aan de situatie. 'De komende tijd blijft er aanzienlijke druk om alle tbs-gestelden te plaatsen. In deze periode zal naar verwachting een hoog aantal tbs-passanten in het gevangeniswezen verblijven', zegt een woordvoerder over de kwestie tegen de NOS.