'Groningen kan koploper worden in productie batterij van de toekomst’
28 januari, 07:00 • 5 minuten leestijd
Zeker vijf bedrijven hebben Groningen hoog op het lijstje staan als vestigingslocatie voor een batterijfabriek. Daarvan zullen naar verwachting twee à drie ook daadwerkelijk naar Groningen komen.
Dat zegt RUG-hoogleraar Materiaalchemie Moniek Tromp. ‘Dit kan heel groot worden’, stelt ze. Tromp is de spreekbuis van de vorige week opgezette samenwerking BatteryNL. Dat consortium van vijf universiteiten, vier hogescholen en ruim twintig bedrijven wil een nieuwe generatie batterijen ontwikkelen. Naast de Groninger universiteit doet ook de Hanzehogeschool mee in het consortium.
‘Met de kennis die we opdoen willen we de huidige lithium-ion-batterijen verbeteren’, zegt Tromp. ’We proberen beter te begrijpen waarom ze soms niet werken, waarom ze stoppen met werken, waarom ze energie verliezen of soms zelfs exploderen.’ Dat moet betere accu’s opleveren voor in auto’s, bij fabrieken en voor thuisgebruik. ‘Ik denk dat dat gaat lukken, we maken nu al vorderingen.’
Vaart maken
‘Ook willen we met het consortium een nationaal ecosysteem van bedrijven, universiteiten en hogescholen creëren’, legt Tromp uit. ’Dat is ook heel hard nodig. De focus, ook in het Noorden, ligt vooral op waterstof. Maar waterstof kan niet voor alle energiekwesties een oplossing zijn. Zeker ook voor mobiliteit én met het oog op de belasting van het stroomnet, zijn batterijen hard nodig.’
Wij willen ons richten op die zaken waar we een verschil kunnen maken
Het wordt hoog tijd dat Nederland vaart maakt met ontwikkeling van een nieuwe batterijtechnologie, benadrukt Tromp. ‘We stappen al vrij laat in deze technologie en deze markt. In Azië en Duitsland wordt er al heel veel aan gedaan. Wij willen ons nu richten op die zaken waar we een verschil kunnen maken.’ Tromp denkt daarbij aan bijvoorbeeld ontwikkelen van coatings die te snel ontladen moeten tegengaan en gebruik van vervangers voor de zogeheten elektrolyten in de batterij (zie kader).
Ook voor thuisgebruik
De batterij voor de toekomst moet zeker ook voor thuisgebruik geschikt zijn, verklaart Tromp. Naar verwachting zullen meer mensen een thuisbatterij aanschaffen, zeker nu er plannen liggen om de salderingsgregeling voor eigenaren van zonnepanelen af te bouwen.
Thuisbatterijen zijn ook nu al wel te koop. Tesla levert bijvoorbeeld de Powerwall. Meer deze accu’s zijn prijzig. Ze hebben vaak net te weinig capaciteit en langduriger opslag van stroom is vaak lastig doordat ze energie verliezen door zelfontlading.
Tromp verwacht dat Groningen binnen het hele ‘ecosysteem’ dat werkt aan de ontwikkeling van nieuwe batterijen een prominente rol zal vervullen. Via de betrokkenheid van de RUG en de Hanze, maar vooral doordat buitenlandse bedrijven hier met ontwikkeling en productie aan de slag willen.
VS geduchte concurrent
‘De provincie, de stad Groningen en de NOM (Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland) zijn met vijf bedrijven in gesprek over vestiging. Als dat allemaal de goede kant op valt, verwacht ik toch zeker dat twee tot drie bedrijven zich hier willen vestigen.’
Hoe dat uitpakt hangt ook samen met hoe de investeringssteun van de Amerikaanse president Joe Biden uitpakt. Hij wil buitenlandse bedrijven die zich willen vestigen in de VS royaal steunen. Volgens Tromp kan dat ook betekenen dat geïnteresseerde bedrijven hun blik van de regio afwenden en zich richten op de VS.
Eemshaven eerste keus
Dat Groningen helder op de radar staat bij de batterijbedrijven komt deels voort uit de ruimte waarover de provincie nog beschikt voor dit soort veelal grootschaliger fabrieken, verklaart Tromp. Daarvoor is in de eerste plaats de nog te ontwikkelen Oostpolder in de Eemshaven in beeld. Die locatie is extra interessant vanwege de beschikbaarheid van groene (wind)energie.
Gesprekken doen we in de Groningse raadszaal, met de vlaggetjes van de bedrijven op tafel en ook de burgemeester schuift dan altijd even aan
Tromp: ‘We merken ook dat die ondernemingen de initiatieven rond BatteryNL en ook de kennisinfrastructuur met de aanwezigheid van de RUG en de Hanze interessant vinden. De regio is echt attractief voor deze ondernemingen, maar getekend hebben ze nog niet.’
Met de bedrijven wordt veelvuldig overlegd, zegt Tromp, die zelf ook regelmatig aanschuift. ‘Het wordt uiteraard erg serieus genomen. Gesprekken doen we in de raadszaal van de stad Groningen, met de vlaggetjes van de bedrijven op tafel en ook de burgemeester schuift dan altijd even aan.’
Onder de bedrijven waarmee wordt gesproken zijn er die met gangbare lithium-ion-technologie werken, maar ook met technieken zoals redox-flow. ‘En er is er een bij die niet wil vertellen waar ze mee bezig zijn, al weten we dat het niet om lithium-ion of redox-flow gaat.’
'Eurocell kiest voor Groningen'
Eén van de bedrijven, het Brits-Koreaanse Eurocell, heeft inmiddels voor Groningen gekozen, zegt Tromp. Augustus vorig jaar leek ook Emmen nog kandidaat voor de fabriek die Eurocell wil bouwen, maar het bedrijf heeft volgens Tromp inmiddels een kantoor in de Eemshaven geopend.
Van Eurocell komt daarvan geen bevestiging. Het telefoonnummer op de site van Eurocell is niet werkend en mail wordt niet beantwoord.
Ook de NOM, die investeringen van buitenlandse bedrijven in de regio begeleid, geeft hier geen uitsluitsel over. ‘Ik zou er graag meer duidelijkheid over geven, maar vanwege de afspraken die zijn gemaakt met het bedrijf kan ik dat niet. Ik kan wel melden dat er voortgang is’, laat projectmanager Internationaliseren Wubbo Everts van de NOM weten.
‘Er is een groot vermoeden waar het gaat gebeuren, maar zolang daar nog geen definitief besluit over is gevallen, zijn wij niet in de positie daarover iets te melden’, zegt Everts, die wel bevestigt dat met meerdere bedrijven wordt gesproken.
‘Het zijn vrij lange trajecten’, aldus Everts. ‘Het gaat ook om verschillende soorten bedrijven, niet alleen batterijfabrieken. Er zijn erbij die zich op opslag richten, maar het gaat ook om toeleveranciers of partijen die met elektrische voertuigen bezig zijn.’
Wat wordt de nieuw generatie batterijen?
De batterij van de toekomst moet gereed zijn over een jaar of acht, aan het eind van de projectperiode van BatteryNL. Dan ligt er volgens hoogleraar Moniek Tromp een batterij die langer zijn capaciteit vasthoudt, wat meer capaciteit heeft, een groter aantal laadcycli aankan en ook duurzamer en met minder milieuschade wordt geproduceerd. Voor de ontwikkeling van de batterij van de toekomst heeft het consortium BatteryNL van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) 9,3 miljoen euro ontvangen.
‘In de huidige batterijen zit onder meer kobalt dat in Congo onder slechte omstandigheden wordt gewonnen, daar willen we vanaf’, zegt Tromp. Ook wordt bij het ontwikkelen van de batterij rekening gehouden met de recycling ervan, dat is momenteel een ingewikkeld proces, met de nodige veiligheidsrisco’s.
BatteryNL werkt allereerst aan verbetering van de huidige gangbare lithium-ion-batterijen. Daarbij blijft lithium het basismateriaal. Verbeteringen moeten komen van de zogeheten elektrolyten die reageren met het lithium en van bijvoorbeeld coatings die te snel ontladen moeten tegengaan. Vooral in het ontwikkelen van nieuwe materialen voor het inwendige van de batterij is de RUG erg goed, zegt Tromp.
‘Maar omdat lithium schaarser wordt, willen we ook daar vanaf’, licht de hoogleraar toe. In een parallel project van BatteryNL wordt daarom ook gekeken naar geheel nieuwe batterijconcepten.
