Voorzitters Gasberaad en GBB zijn voorzichtig optimistisch: ‘Er waait een andere wind’

‘De verhoren van de commissie waren soms ontluisterend. We hebben heel veel van onze vermoedens bevestigd gezien. En die bevestiging is wel heel erg belangrijk’, zegt Coert Fossen. ‘De reconstructie moet af, de onderste steen moet boven om schoon schip te kunnen maken. Na alles wat we hebben gehoord verwacht ik spijkerharde conclusies.’

Jan Wigboldus: ‘Het wordt een hele scherpe veroordeling van het handelen van de Rijksoverheid. Of juist het gebrek aan handelen. Men heeft nooit leren denken vanuit degene die de schade heeft. Nooit. Dat is het belachelijke aan het hele verhaal, terwijl de gedupeerde er niets aan kan doen. Nul komma nul. Dit is niet onze schuld.’

Voor Wigboldus weegt waarheidsvinding zwaar, maar hij verwacht meer van de commissie. ‘Natuurlijk moet je omkijken en leren van wat fout is gegaan. Maar de toekomst is het allerbelangrijkste. We moeten toch echt af van die technische, juridische en financiële benadering van de schade. Het is gedoe dat nog meer gedoe uitlokt en dat is niet te verteren.’

Fossen: ‘Het spreekt toch voor zich dat er wat moet gebeuren met de versterking en de schadeafhandeling. Dat is eigenlijk een randvoorwaarde. Maar hoe ga je verder? Wat doe je aan erkenning, genoegdoening en perspectief?’

Dat begint wat Fossen betreft met een van de belangrijkste actiepunten van de Groninger Bodem Beweging. ‘Die gaskraan moet echt dicht. Dat is een groot symbolisch gebaar.’ Maar hij is realistisch: ‘Ik denk niet dat het gaat gebeuren dit jaar. Maar ik ben bang dat er dan steeds weer een jaartje bijkomt. Daarom willen we dat de sluiting wettelijk wordt vastgelegd. Nooit meer open, betonprop erin en bedankt voor zestig jaar gas.’

Wigboldus: ‘Natuurlijk moet ‘ie dicht, maar hij staat nu al op de waakvlam. Met deze geopolitieke omstandigheden kan ik me er wat bij voorstellen dat je hem nu niet dicht doet. Maar ik wil er eigenlijk geen eindeloze discussie over voeren. Het gaat mij erom dat we de boel goed afhandelen hier.’

‘En dan moeten we bijvoorbeeld aan de slag met die pakweg 2000 echt complexe dossiers. Die willen maar niet opgelost worden. Omdat het zo ingewikkeld is gemaakt. Daar moeten we wat mee, daar moet vaart in komen’, zegt Wigboldus.

De twee maken zich ook zorgen over de grote problematiek waar kleine ondernemers en boeren mee te maken hebben. De schadeafhandeling bij bedrijven blijkt erg ingewikkeld en wil maar niet echt goed van de grond komen. Zo zijn meerdere boeren verwikkeld in langdurige en complexe rechtszaken.

‘Daar gaat het echt niet goed, daar word je triest van. Soms lijkt het net alsof de tijd heeft stilgestaan. Alsof we weer aan het vechten zijn tegen de NAM. Dat is heel bizar en gaat alle perken te buiten’, zegt Wigboldus. ‘Bij ondernemers komt het vaak allemaal samen’, zegt Fossen. ‘Het is niet alleen je bedrijf, maar ook je pensioen en vaak het woonhuis erbij.’

‘Zo zijn er echt een aantal zorgenkindjes’, stelt Wigboldus vast. ‘Daar moeten we echt vanaf zien te komen want dat gaat niet goed.’

‘Wat dacht je van de nieuwe dorpenaanpak. Daar heeft Vijlbrief zich wel echt op verkeken en dat ziet hij zelf ook wel’, zegt Fossen. ‘Het is hele stugge materie. Dat kun je wel willen bevechten een nieuw plan van aanpak, maar dat maakt geen verschil. Want dezelfde mensen moeten het uitvoeren. Het valt allemaal met de organisatie van de NCG, de houding van het Rijk en de medewerking van gemeenten.

Maar beide mannen zijn ook positiever en soms voorzichtig optimistisch. Wigboldus draait al jaren mee in het gasdossier en ziet ondanks die hardnekkige problemen ook verandering.

‘Ik moet toch echt zeggen, het lijkt erop dat men de zaak anders aanvliegt. En dat heeft ook te maken met de mensen die op het dossier zitten. Dan heb ik het niet alleen over Vijlbrief (D66-staatssecretaris van Mijnbouw), maar ook over de mensen die op het ministerie zitten en bijvoorbeeld de nieuwe baas van de NCG. Mevrouw Bouius pakt haar rol voortvarend op.’

Dat ziet Coert Fossen ook. ‘Met wat ik zie en hoor over de NCG verwacht ik eigenlijk wel een kanteling daar. Er waait een andere wind. Ze zien wel wat het probleem is, hoewel de werkelijkheid heel weerbarstig is.Toch denk dat we een heel ander soort NCG gaan zien. Of laat ik zeggen: ik zou erg teleurgesteld zijn als dat niét zo was.’

De voorzitters zien ook concrete verbetering. Bijvoorbeeld de deze week gepresenteerde aanpak om herhaalschade te voorkomen. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) wil verzwakte constructies aanpakken, ook als die niet zijn verzwakt door de aardbevingen. Het zorgt er wel voor dat schade maar terug blijft komen. Dat moet anders, vindt het IMG nu.

Wigboldus: ‘Het heeft echt vreselijk lang geduurd. Het is onbestaanbaar dat je wel vijf keer dezelfde schades cosmetisch repareert en niet kijkt naar de eigenlijke oorzaak, veelal een beschadigd fundament. Dat ze dat nu wel gaan doen, ook al is het een proef, is een stap in de goede richting. Duizenden mensen hebben hier mee te maken.’

Ook Fossen is positief, maar wil wel waarschuwen: ‘Ik denk dat het IMG de verwachtingen moet temperen. Want het biedt zeker mogelijkheden, maar niet op de korte termijn. Waar haal je de capaciteit vandaan in een overbelaste bouwmarkt? En wat doe je met de echt zware gevallen? Dat is wel spannend.’

Eind volgende maand presenteert de parlementaire enquêtecommissie het eindrapport na ruim twee jaar onderzoek. Ze komen naar Groningen om de conclusies te delen. De voorzitters van het Gasberaad en de Groninger Bodem Beweging hopen daarna nog veel voor elkaar te krijgen voor Groningen.

Wigboldus: ‘Ik heb een specifieke zorg over de mensen die psychisch onder de schade en vooral de afhandeling ervan lijden. Dat kan echt niet. De prijs is veel te hoog als mensen daar op lange termijn last van houden. We moeten er alles aan doen op hen op weg te helpen.’

‘Ik hoop dat we dan kunnen doorpakken’, zegt Fossen. ‘Samen heel hard werken om al die dingen aan te pakken en te verbeteren. Als dat lukt hebben we onze handen vol en wordt het een beslissend jaar. Laten we het hopen.’