Zo'n 100 Groningers per maand slachtoffer van bankhelpdeskfraude: 'Geloof me, iedereen stinkt erin'
Het aantal slachtoffers van bankhelpdeskfraude neemt de laatste jaren sterk toe. Op verschillende plekken in de provincie worden nietsvermoedende inwoners op slinkse wijze duizenden euro's afgetroggeld. Dat gebeurt door criminelen die zich voordoen als bankmedewerker. 'Het is zo gehaaid. Geloof me: iedereen stinkt erin', zegt een van de slachtoffers.
De politie is er maar druk mee. De vlucht die het fenomeen bankhelpdeskfraude heeft genomen is enorm. Waren er drie jaar geleden iedere maand nog twintig incidenten in onze provincie: aan het eind van 2022 werden maandelijks al 80 tot 120 Groningers slachtoffer, vertelt Martijn Krijnsen van het Cybercrimeteam van de Politie Noord-Nederland.
Verdachte transacties
De slachtoffers worden vaak gebeld met de mededeling dat er verdachte transacties zijn waargenomen en dat er snel moet worden opgetreden om het wegsluizen van geld van hun bankrekening te voorkomen. Het overkwam ook Joop Wiersma, eigenaar van een administratiekantoor in Slochteren. Dat gebeurde in juli 2021.
'Hulp bij blokkeren'
Wiersma werd gebeld dat er veel geld werd afgeschreven van zijn rekening. De zogenaamde bankmedewerker bood aan om Wiersma te helpen het geld te blokkeren. Daarvoor moest hij inloggen in zijn internetbankrekening en een app downloaden. Na het invoeren van de code konden de criminelen zijn computer overnemen.
Ik was niet achterdochtig, ik geloofde die man en vond zijn verhaal heel aannemelijk
Slachtoffers helpdeskfraude doen hun verhaal:
'Bankhelpdeskfraude? Echt iedereen stinkt erin'
Wiersma: 'Ik was niet achterdochtig, ik geloofde die man en vond zijn verhaal heel aannemelijk. Ik had die dag heel slecht internet en heb die criminelen letterlijk twee uur geholpen om mijn geld te stelen.'
Pas later argwaan
Pas 's avonds, toen Wiersma het verhaal vertelde aan zijn vriendin, ontstond argwaan. 'Ik heb op haar aandringen de bank gebeld en toen was ik snel uit de droom geholpen. Er was bijna vijfduizend euro verdwenen.'
'Heel professioneel'
Pim Lollinga van FaunaVisie in Westernieland overkwam hetzelfde. Ook hij raakte duizenden euro's kwijt. 'Ze klonken heel professioneel door de telefoon en ik had geen enkel wantrouwen. Het is zo gehaaid. Geloof me: iedereen stinkt erin.'
Wiersma: 'Eerst is er de schaamte dat je zo makkelijk in een babbeltruc stinkt en daarna is er de woede. Ik was ongelofelijk kwaad op die lui die de brutaliteit hebben om geld van een liefdadigheidsinstelling te roven. Het was geld dat donateurs aan ons hebben gegeven en dat was weg.'
Geluk bij een ongeluk is dat Wiersma en Lollinga beiden schadeloos zijn gesteld en hun geld hebben teruggekregen van de bank.
Criminelen hebben twee manieren van werken
De criminelen gaan op twee manieren te werk, weet cybercrime-agent Krijnsen. 'Bij de eerste methode azen ze op je pinpas. Ze doen zich dan per telefoon voor als bankmedewerker. In het gesprek geven ze dan aan dat er iets mis is met de bankpas en dat een medewerker de pas thuis komt ophalen.'
Bij de tweede variant proberen de criminelen de computer van hun slachtoffer over te nemen. 'Ze bellen dan met het verhaal dat er iets mis is met je bankrekening, dat ze dat willen oplossen, maar dat je dan wel even een programma op je computer moet installeren. Vervolgens trekken ze je rekening leeg.'
Vooral oudere mensen die nog wat geld op de bank hebben staan zijn het slachtoffer
'Het gaat, zegt Krijnsen, 'vooral om oudere mensen die ook nog wel wat geld op de bank hebben staan die slachtoffer worden. Dat hoeven geen miljoenen te zijn, maar dat zijn bijvoorbeeld ook mensen die na een leven lang sparen 40.000 euro op hun rekening hebben.'
Hoe de criminelen het vertrouwen van hun slachtoffers vervolgens weten te winnen? 'Vaak doordat ze al heel veel info over hun slachtoffers hebben. 'Dat kan alleen iemand van de bank weten', denkt zo iemand dan vaak. Ze zijn vaak ook heel empathisch.'
'Iedereen kan slachtoffer worden', betoogt Krijnsen. 'Het is zaak dat mensen beseffen dat banken zo niet te werk gaan en je nooit over zulke zaken zullen bellen. Mensen doen er ook goed aan het hierover met hun ouders te hebben.'
Toch slachtoffer? 'Heb geen schaamte'
En, zegt Krijnsen, ook heel belangrijk: 'Heb geen schaamte. Bel zo spoedig mogelijk je bank en bel de politie om aangifte te doen. Als iemand de pas nog komt ophalen, kan dat misschien nog leiden tot een heterdaadje. En: praat erover. Sommige mensen schamen zich zo erg dat ze zelfs niks tegen hun naasten durven zeggen.'
En dat terwijl praten juist heel belangrijk is bij de verwerking van de fraude. 'De impact van deze fraude is heel groot. Die is hetzelfde als bij fysieke inbraak, blijkt uit onderzoek', aldus Krijnsen
