Aardbevingsnieuws januari 2023: Vertragingen, vertragingen en vertragingen

Werkgroep Horizon Schiermonnikoog protesteerde met een grote tekening op het strand van Schiermonnikoog tegen de vergunning om aardgas te winnen vlak boven het eiland
Werkgroep Horizon Schiermonnikoog protesteerde met een grote tekening op het strand van Schiermonnikoog tegen de vergunning om aardgas te winnen vlak boven het eiland © RTV Noord
Januari was de maand van de ene vertraging na de andere. Zo werd bekend dat de oplevering van de stikstofabriek bij Zuidbroek wederom vertraging opliep. Ook veel andere zaken - niet ongewoon voor het gaswinningsdossier - liepen de afgelopen maand vertraging op. Zo gaan er stemmen op om het Groningenveld niet dit jaar te sluiten, maar pas volgend jaar. En voor inwoners van Ten Post en Slochteren duurt het allemaal zo lang, dat de maat nu echt vol is.
Qua aardbevingen was januari een relatief rustige maand. De zwaarste aardbeving was op 15 januari in Garsthuizen en had een kracht van 1.8 op de schaal van Richter.
Januari staat verder in het teken van gaswinning op de Waddenzee en we kijken vooruit naar eind februari, wanneer de presentatie is van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie.

Stikstoffabriek

Veel gedoe. En vertraging op vertraging. Dat is een korte samenvatting van de recente geschiedenis van de oplevering van de stikstoffabriek in Zuidbroek. Deze maand werd bekend dat de fabriek pas op z'n vroegst in oktober volledig operationeel is.
Het is niet de eerste vertraging; in april 2022 had de fabriek al moeten draaien. De oplevering werd keer op keer vertraagd door corona, tekorten aan bouwvakkers en materialen en een reeks aan conflicten. In december zei staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw nog geïrriteerd te zijn door de gang van zaken. Weer een maand later noemt hij het uitstel ‘onvoorstelbaar, zeer teleurstellend en onprofessioneel’.
De stikstoffabriek in Zuidbroek
De stikstoffabriek in Zuidbroek © Steven Radersma/RTV Noord

'Gasveld dit jaar niet sluiten'

Vijlbrief zei dat de verdere vertraging van de stikstoffabriek geen effect heeft op de gaswinning uit het Groningenveld, maar Groninger Gasberaad en Groninger Bodembeweging denken daar anders over.
Later in de maand gaf ook Gasunie aan dat het ‘nog niet mogelijk’ is om het Groninger gasveld dit jaar (oktober 2023 tot oktober 2024) te sluiten. Volgens Gasunie is de energiemarkt te onrustig om dit nu al definitief te doen, is het advies aan het kabinet. Het bedrijf noemt het ‘een tegenvaller voor alle betrokkenen’.
Het nieuws kwam helemaal als donderslag bij heldere hemel. Het leverde verschillende reacties op.
Gasunie adviseert het Groningenveld op de ‘waakvlam’ houden. De gaskraan gaat dan dicht, zonder dat hij definitief op slot gaat. Er is nog wel discussie op welke manier de gaskraan dan precies dichtgaat. Is het bijvoorbeeld wel slim om de waakvlam uit te doen?

Stilstaande tijd

Van vertraging kan je in Ten Post eigenlijk al niet meer spreken. 'Hier staat de tijd helemaal stil', zegt een bewoner, die net als andere Ten Posters al jaren vergeefs wacht op de aanpak van hun onveilige huizen. In een brief aan de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) luiden ze de noodklok.
Waar de tijd ook stil lijkt te staan, is Slochteren. Daar staat het historische pand schuin tegenover de Fraeylemaborg er al jaren troosteloos en verlaten bij, tot groot ongenoegen van omwonenden. Maar er lijkt nu eindelijk schot in de zaak te zijn gekomen. Eigenaar Staatsbosbeheer heeft afspraken kunnen maken met de NCG over de versterking van het pand.
Het pand van Staatsbosbeheer in Slochteren moet versterkt worden
Het pand van Staatsbosbeheer in Slochteren moet versterkt worden © Jeroen Willems/RTV Noord
Deze voorbeelden laten zien dat de NCG, op z'n zachtst gezegd, nog steeds geen geoliede machine is. Coördinator Regina Bouius erkent dat en zegt in een open brief dat de versterkingsoperatie van huizen en gebouwen in het aardbevingsgebied nog 'niet goed genoeg' verloopt. Mar ze belooft ook beterschap; ze wil de NCG weer 'een menselijk gezicht' geven. René Paas is sceptisch. Voor deze woorden kopen de Groningers niks, aldus de commissaris van de Koning.
Er is ook kritiek op het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Het Groninger Gasberaad concludeert na eigen onderzoek dat de waarderingscijfers voor de afhandeling van aardbevingsschade, die de IMG publiceert, onvolledig zijn en een vertekend beeld geven.

Waddenzee

De gaswinning beperkt zich niet tot het vasteland. Ook over de winning in de Waddenzee was er in januari weer een hoop te doen. Voor de tegenstanders van gaswinning was er in januari een lichtpunt: de overheid geeft geen nieuwe vergunningen af voor gas- en zoutwinning onder de Waddenzee. Ook komen er geen vergunningen meer voor het zoeken naar gaswinningsgebieden op land. De besluiten betekenen ook dat onder meer de NAM geen toestemming meer krijgt om te onderzoeken waar onder de grond gas zit.
Goed nieuws dus voor de tegenstanders van gaswinning in het Waddengebied, al leggen zij zich ook niet zomaar neer bij de vergunningen die al wél zijn afgegeven. Werkgroep Horizon Schiermonnikoog tekende op originele wijze protest aan tegen de vergunning om aardgas te winnen negentien kilometer boven Schiermonnikoog, die het ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor de zomer verstrekte.
Gaswinnen is niet zonder gevaar voor het milieu en volgens de Waddenvereniging zijn er aanwijzingen dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ook op de Waddenzee de fout in ging. Het Openbaar Ministerie kijkt daarom of strafrechtelijk onderzoek nodig is naar het handelen van de NAM. Het is overigens niet de eerste zaak; de OM vervolgt de NAM al voor een aantal milieudelicten bij gaswinning op de Noordzee.

Parlementaire enquête

Op vrijdag 24 februari wordt het rapport van de parlementaire enquêtecommissie gepresenteerd op Boerderij De Diek’n bij Zeerijp. De commissie vindt het belangrijk om de uitkomsten niet in Den Haag, maar juist in het aardbevingsgebied te delen. De maatschappelijk organisaties zijn blij met Zeerijp als decor van de presentatie. Groninger Gasberaad noemt de keus van de locatie 'een mooi gebaar' en Groninger Bodem Beweging vindt het ‘een schot in de roos’.
Boerderij De Diek'n in Zeerijp
Boerderij De Diek'n in Zeerijp © Martin Drent/RTV Noord
Dat neemt niet weg dat de parlementaire enquête niet veel goeds heeft gedaan voor het vertrouwen van Groningers. Dat blijkt uit het nieuwe rapport van de onderzoeksgroep Gronings Perspectief (Rijksuniversiteit Groningen), die sinds 2016 onderzoekt hoe het met mensen in het gaswinningsgebied gaat.
Voorzitters Jan Wigboldus (Gasberaad) en Coert Fossen (Groninger Bodem Beweging) verwachten een spijkerhard rapport en een scherpe veroordeling van het handelen van de staat. Maar daarna willen ze ook door.

Andere verhalen:

Aardbevingen in januari 2023:

- 3 januari om 09.38 uur, Garsthuizen: kracht 1.3
- 15 januari om 09.49 uur, Garsthuizen: kracht 1.8
- 22 januari om 02.13 uur, Schildwolde: kracht 0.3
- 31 januari om 14.09 uur, Loppersum: kracht 1.2